İlçenin Adı
Eflani’nin adı ile ilgili birbirinden farklı görüş ve rivayetler vardır. Ancak 3 Rivayet Üzerinde Durulmaktadır.
Bunlardan biri, mezarının Tokar tepesinde olduğu söylenen Eflan Baba adlı derviştir. 1071 yılından sonra Anadolu’ya gelen Türkler, çeşitli bölgelere, derviş, şeyh, gazi ve Horasan erenleri de denen kişilerin öncülüğünde yerleşmişlerdir. Halkımızın dilindeki Eflan Baba söylentisi de bunlardan biridir. Ancak kim olduğu, nereden geldiği ve mezarının nerede olduğu ile ilgili bir bilgi yoktur. Eflani adının Eflan Baba’dan geldiği şeklindeki söylenti bundan ibarettir. Biraz da olsa halk arasında itibar görmektedir.
Bu konuda ikinci görüş ise İfelfan bey ile ilgilidir. Tarih 1326 yılına dayanır.
Kuzeybatı Anadolu’da Osmanlı ve Candaroğlu gibi güçlü ve büyümekte olan iki beylik vardır. Candaroğlu I.Süleyman paşa 1326’da Safranbolu’yu alarak beyliğinin sınırlarını buraya kadar genişletirken, Osmanlı padişahı Orhan Gazinin komutanı konur Alp’te Bolu ve Gerede’yi alarak Osmanlı devletine katmıştır. Konur Alp, emrindeki Hızır bey ile İfelfan beyi daha ileriye akınlara gönderir. Hem Kenan Ziya Taş’ın hem de Hulusi Yazıcıoğlu’nun, Tevarih-i Al-i Osman’dan naklettiklerine göre , İfelfan bey Eflani’yi feth etmiştir. Kenan Ziya Taş İfelfan beyin adı için “Eflani şeklinde yer alır” derken, İfelfan bey’e Eflagan bey diyen Hulusi Yazıcıoğlu’ da “Eflagan diyarı” Eflani’dir demektedir. Ancak bu görüşte çeşitli zaman çelişkileri ve kayıtlara yanlış yazım hatalarıyla geçmiş olabileceğinden fazla itibar görmemektedir.
Üçüncü görüş ise , (P)aflagon(ya)’dan, Eflagon, Eflugan, İflegan ve Eflani’ye dönüştüğü şeklindedir.
Kızılırmak nehri ile Bartın-Filyos Çaylarının arasındaki, bu gün Kastamonu, Sinop, Çankırı, Karabük, Bartın ilerinin bulunduğu alana Pafloganya denmiştir. Milattan önce 1000’li yıllarda Trakya üzerinden ilk şefleri Pylaimenes’in önderliğinde Anadolu’ya gelerek bu bölgeye yerleşen halka yunanlılar Paflogan, bölgeye de Paflagonya derlerdi. Tarih boyunca kral soyu olan Pylaimenes’ler tarafından idare edilen Paflagonya, Luwi dilinden yada Pala dilinden olup, “sulak kaya doruğu ülkesi” anlamına gelmektedir. Bu dönemde, Paflagonya’nın merkezi olan Eflani ye de, kral hanedanı oturduğu için “Püylemenya” denmiştir. Nitekim Osmanlı belgelerinde ve tahrir defterlerinde Eflaganlu, Eflugan şeklinde geçen Eflani, 1530 yılı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterindeki Kayıtlarda da “Eflagon” olarak zikredilmektedir. Ayrıca Osmanlı kaynaklarında Paflagonya, Efligan ya da İflegan şeklinde yazılıdır. Bu duruma göre , bu Eflagon , Eflagan adı (P)aflagon(ya) kelimesinden doğmuştur. 1071 yılından sonra Anadolu’nun ve bu bölgenin Türkleşmesi döneminde Eflagan , Eflugan ve daha sonra Eflani olarak dilimize yerleşmiştir.
Kaynak: Eflaninin Tarihi Kitabı
